YA OLDUĞUN GİBİ GÖRÜN, YA GÖRÜNDÜĞÜN GİBİ OL.

Hz. Mevlananın en güzel sözlerinden biri: "Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol". Belagat açısından olduğu kadar, anlam açısından ve insanın gururunu okşaması açısından da nadide sözlerden biri. Hz. Mevalananın bu sözlerini okuyunca nerdeyse hepimiz şu düşüncelere kapılıyoruz: "Evet insan olduğu gibi görünmeli. Ben de bundan sonra samimi olacak ve olduğum gibi görünmeye çalışacağım". Fakat sözde iki seçenek vardır:

1) Olduğun gibi görünmek

2) Göründüğün gibi olmak

Biz ise, hep 1-ci şıkka, yani, "olduğu gibi görünmek" şıkkına odaklanıyor ve onu daha olumlu buluyoruz. Fakat, bu tür iki seçenekten ibaret olan sözlerde seçeneklerden birisi olumlu, diğeri ise olumsuz bulunur. Örnek olarak, Başbakanın bir sözünü yazmak istiyorum. Başbakan, terör örgütü ve yardımcıları karşısında asla oyuna gelmeyeceklerini ifade etmiş ve şöyle demişti:

- Bizim ilkelerimiz var ve bu ilkelerimiz çerçevesinde yola çıktık. "YA ÖLECEĞİZ, YA OLACAĞIZ" dedik.

Başbakanın bu sözüne dikkat edersek burada da taraflardan birinin, yani "OLACAĞIZ" şıkkının olumlu, "ÖLECEĞİZ" şıkkının ise olumsuz olduğunu göre biliriz. Fakat bu tür sözlerde bir de gizli bir üçüncü seçenek bulunur ki, bu üçüncü seçenek önceki iki seçenekden çok daha olumsuz olduğu için söylenmez, fakat anlaşılır. Başbakanın sözlerine bu üçüncü seçeneği de ilave ederek yazarsak, şöyle olacak:

- Ya öleceğiz, ya olacağız, ama asla oyuna gelip boyun eğmeyeceğiz!.

Yani, burada asıl olunması gereken "OLACAĞIZ" şıkkıdır. "ÖLECEĞİZ" şıkkı ise "OLACAĞIZ" şıkkı mümkün olmadığında, kendinden daha olumsuz olan ve söylenmeyen üçüncü şıkka, yani " BOYUN EĞME" şıkkına tercih edilmek için söylenmiş. Aynen bunun gibi hz. Mevlananın sözünde de gizli bir üçüncü seçenek vardır ki, onu da ekleyecek olursak, şöyle olacak:

.YA OLDUĞUN GİBİ GÖRÜN, YA GÖRÜNDÜĞÜN GİBİ OL, AMA ASLA RİYAKARLIK YAPMA!.

Demek ki, ilk iki seçenekten birisi "RİYAKARLIK" seçeneğine tercih edilmek içindir. Burada önemli olan da zaten budur. Acaba, asıl olumlu seçenek hangi-sidir. "OLDUĞUN GİBİ GÖRÜNMEK Mİ", yoksa "GÖRÜNDÜĞÜN GİBİ OLMAK MI"?

Benim anladığım kadarıyla burada olumlu olan seçenek "GÖRÜNDÜĞÜN GİBİ OLMAK"-tır. Çünki, nefsimizde o kadar hastalıklar var ki, eğer yalancı bir "samimilik" adına, olduğumuz gibi görünmeye çalışsak, ortaya bir sürü çirkinlikler çıkar."OLDUĞUN GİBİ GÖRÜNMEK" şıkkı ise, "RİYAKARLIK" şıkkına tercih edilmek için konulmuş. Bediüzzaman hazretleri hz. Eyyub aleyhisselamın yakalandığı hastalıktan bahsederken konumuza uygun şu sözü söylemektedir:

- Eğer iç-dışa dış-içe bir çevrilsek, hz. Eyyubdan daha ziyade yaralı ve hastalıklı görüneceğiz.

Demek ki, bize gereken nefsimizdeki kötülükleri "samimilik" adına dışa yansıtmak değil. Bize gereken "GÖRÜNDÜĞÜMÜZ" kadar iyi olmaya çalışmak, yani nefsimizi terbiye etmeye çalışmaktır. Çünki, çoğumuz toplum içinde iyi birisi gibi görünmeye çalışıyoruz, fakat nefsimiz dış görüntümüze uymamaktadır. İnsana gereken, terbiye olunmamış nefsinin çirkinliklerini sahte bir "samimi" olmak adına dışarıya yansıtmak değil. İnsana gereken iyi olmaya, iyi görünmeye, insanlarla iyi davranmaya çalışmak ve nefsini de iyiliğe alıştırarak tedavi etmektir